( University of Iowa ကဦးစီးၿပီးႏွစ္စဥ္က်င္းပတဲ့ International Writing Program ကို ၂၀၀၇ခုႏွစ္ မွာက်မတက္ေရာက္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၁ ဧၿပီလမွာေတာ့ International Writing Program ရဲ႕အစီအစဥ္ သစ္တခုျဖစ္တဲ့ Witer-in-Motion ဆိုတဲ့ Study Tour တခုမွာပါ၀င္ဖို႔ က်မကိုဖိတ္ ေခၚလာျပန္ပါတယ္။ က်မအပါအ၀င္အာရွ၊ဥေရာပ၊ ၾသစေတးလ်ွ၊ အာဖရိက၊ လက္တင္ အေမရိကနဲ႔ ကေနဒါကႏိုင္ငံတကာ စာေရးဆရာနဲ႔ ၈ေယာက္နဲ႔မွတ္တမ္းတင္ရုပ္ရွင္ရိုက္ကူးမယ့္သူ တစ္ေယာက္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံအတြင္းကသဘာ၀ေဘးဒါဏ္အပါ အ၀င္စစ္ပြဲနဲ႔ အျခားေသာအရာမ်ားေၾကာင့္ ၿပိဳလဲဆံုးရံႈးမႈေတြ၊ ျပန္လည္ထူေထာင္ဖို႔ႀကိဳးစားေနမႈေတြကို ေလ့လာၿပီး စာဖတ္သူေတြကို ျပန္လည္ေ၀မ်ွဖို႔ရည္ရြယ္တဲ့ ခရီးပါ။ ဒီေဆာင္းပါးေလးကေတာ့ က်မတို႔ရဲ႕ပထမဆံုး ခရီးစဥ္ျဖစ္တဲ့ Gettysburg ခရီးမွာေတြးခဲ့မိတာ ေလးကိုျပန္လည္ေ၀မ်ွထားတာပါ။)
လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ၀န္းက်င္ကေသြးနီေရာင္လႊမ္းခဲ့တဲ့အဲဒီေျမျပင္ဟာ ဒီကေန႔မွာေတာ့ အ၀ါေရာင္ လႊမ္းေနခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္နိုင္ငံ ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားျပည္နယ္ထဲက ဂက္တီစ္ဘာ့ဂ္ ( Gettysburg) ၿမိဳ႕ကေလး ဟာေႏြဦးေနေရာင္၀ါ၀ါရဲ႕ေအာက္မွာ၀င္းပေနၿပီး အ၀ါေရာင္ဒစ္ဖို ေတးလ္ပန္းကေလးေတြနဲ႕ အံုလိုက္က်င္းလိုက္ပြင့္တဲ့ ေရႊ၀ါေရာင္ေခါင္းေလာင္းပန္းေတြက ၿမိဳ႕ကေလးကိုပိုၿပီးေႏြးေထြးတယ္လို႔ ခံစားရ ေစပါတယ္။ တကယ္ေတာ့အ၀ါေရာင္လႊမ္းတဲ့၀န္းက်င္ေၾကာင့္သာ ေႏြးေထြးတဲ့အရသာကိုခံစားေနရေပမယ့္ ျပင္ပကတကယ့္ရာသီဥတုကေတာ့ ေအးစိမ့္ေနဆဲပါ။ ေအးျမတဲ့၀န္းက်င္မွာေႏြးေထြးမႈကိုႏွလံုးသားနဲ႕ခံစားရင္း က်မသြားခဲ့ရတဲ ့ ေနရာကေတာ့တိုက္ပြဲနယ္ေျမ
( Battlefield) ပါတဲ့။ အေမရိကန္ရဲ႕သမိုင္းကိုတမ်ိဳးတဖံု လွည့္ေျပာင္းေစခဲ့တဲ့ေနရာျဖစ္ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာ ေတာ့ႏွစ္စဥ္သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ဧည့္သည္ေတြလာၾကည့္ေနရတဲ့ သမိုင္း၀င္ေဒသေပါ့။
က်မတို႔ကို Battlefield ကိုလိုက္ပို႔တဲ့ ပီတာ ( Peter Carmichael) ကဂက္တီစ္ဘာ့ဂ္ ေကာလိပ္ရဲ႕ Civil War Study ပါေမာကၡလည္းျဖစ္ Civil war Institute ရဲ႕ ဒါရိုက္တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကိုယ္သူအိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္သားလို႔ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူဂက္တီစဘာ့ဂ္အေၾကာင္း ေျပာျပဖို႔စိတ္ထက္သန္ပံုကေတာ့ အဲဒီၿမိဳ႕မွာေမြးတဲ့သူေတြထက္ေတာင္သာမယ္ထင္ပါရဲ႕။ ျပည္ေထာင္စု တပ္ေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဖက္တပ္သားေတြရင္ဆိုင္ေတြ႕ဖို႔စစ္ခ်ီလာပံုကို ၀န္းက်င္ျမင္ကြင္း နဲ႔ပါတြဲၿပီးမ်က္စိထဲ ျမင္လာေအာင္ေျပာနိုင္ပါတယ္။ အထင္ကရေနရာတစ္ခုေရာက္တိုင္း အဲဒီေနရာနဲ႔ ဆက္စပ္ခဲ့သူတစ္ ေယာက္ေယာက္ရဲ႕သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႕ အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္ပြဲကာလအတြင္းပါ၀င္တိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့စစ္သား တစ္ေယာက္ရဲ႕ မိသားစုကိုေပးတဲ့ စာတစ္ေစာင္ကိုဖတ္ျပတယ္။ ဒီေတာ့က်မတို႔ဟာ စစ္ပြဲေၾကာင့္ေသြး အတိဖံုးလႊမ္းခဲ့တဲ့ေျမႀကီးေပၚတည့္တည့္မွာရပ္ၿပီး တိုက္ပြဲရဲ႕အနိဌာရံုေတြကိုျမင္ေယာင္ၾကားေယာင္လာရံု မက တိုက္ပြဲတြင္းကဇာတ္ေကာင္ေတြရဲ႕ဘ၀ကိုပါ ခံစားခဲ့ၾကရပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္အတြင္း ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းျခင္းအားျဖင့္ အဆံုးအျဖတ္တစံုတရာရရွိေစခဲ့တဲ့ Battlefield ျဖစ္ပြား ခဲ့ရာေဒသဟာ စုစုေပါင္းေလးဧကက်ယ္၀န္းပါသတဲ့။ ေလးဧကက်ယ္တဲ့ဧရိယာ အတြင္း ဇူလိုင္၁ရက္ ေန႔ကေန ဇူလိုင္ ၃ရက္ေန႔အတြင္းျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့စစ္ပြဲအတြင္းမွာ ေသဆံုးသူ ၈၉၀၀ နဲ႕ဒါဏ္ရာရသူ ၂၂၀၀၀ ရွိခဲ့ပါ တယ္။ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲတေလ်ွာက္လံုးမွာေတာ့ေသဆံုးသူေရာဒါဏ္ရာရသူပါ သန္းနဲ႕ခ်ီၿပီးရွိခဲ့တာပါ။ "တိုင္းျပည္ကိုခ်စ္တဲ့စိတ္နဲ႕သူတို႕တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီစိတ္နဲ႕ပဲ သူတို႕ေသခဲ့ ၾကတယ္" ပီတာေျပာခဲ့တဲ့ စကားလံုးေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာထဲက က်မမွတ္မိေနတဲ့ ၀ါက်တစ္ခုပါ။
အ၀ါေရာင္ပန္းေတြပြင့္ေနေသာ္လည္းပဲ သစ္ပင္ေတြကအရိုးၿပိဳင္းၿပိဳင္းရွိေနေသးတဲ့ေျမေပၚမွာ ရပ္ၿပီး အဲဒီေဒသရဲ႕ေသြးစြန္းတဲ့အတိတ္ကိုေလ့လာေနရင္း က်မစိတ္ထဲမွာ ၁၂ လလံုးလံုးသစ္ရြက္ ေတြစိမ္းၿပီး တစ္ႏွစ္လံုးေနေရာင္၀င္းပတဲ့မိခင္ေျမကိုျမင္ေယာင္လာပါတယ္။ က်မတို႕ေျမမွာလည္း ျပည္တြင္းစစ္ရွိခဲ့ပါ တယ္။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံသားအခ်င္းခ်င္းျပန္သတ္ေနရတဲ့တိုက္ပြဲေတြအခုထိရွိေနတုန္းပါ။ ႏိုင္ငံရဲ႕အေရွ႕ဖက္ တေၾကာအေရွ႕ေျမာက္ဖက္နဲ႔ အေရွ႕ေတာင္ဖက္ကတိုင္းရင္းသားေတြဟာ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကတည္းက သူတို႕ေနထိုင္ရာတိုင္းျပည္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္ေနသူမ်ားရဲ႕ တိုက္ခိုက္ေျခ မႈန္းျခင္းကိုခံေနရပါတယ္။ တိုက္ပြဲ ေၾကာင့္ေရာ ေျမျမဳတ္မိုင္းေၾကာင့္ပါတိုင္းျပည္ရဲ႕ တစ္ေနရာ ရာမွာ ေသြးမစြန္းတဲ့ေန႕ဟာမရွိ သေလာက္ပါပဲ။ က်မတို႔နဲ႕တေျမထဲမွာေမြးခဲ့ၾကတဲ့သူေတြဟာ က်မတို႔မသိပဲတျဖဳတ္ျဖဳတ္ေသခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာၾကာခဲ့ပါၿပီ။ အိမ္နီးျခင္းႏိုင္ငံေတြကို ဒုကၡသည္အျဖစ္ထြက္ေျပးခိုလံႈၾကရတာလဲ သန္းနဲ႔ခ်ီရွိေနပါၿပီ။
ေသြးေခ်ာင္းစီးခဲ့တဲ့ေျမေပၚမွာရပ္ရင္း အဲဒီေျမမွာေသဆံုးခဲ့သူေတြရဲ႕၀ိညာဥ္ကိုရွာေဖြၿပီးက်မေၾကကြဲ ၀မ္းနည္းေနမိပါတယ္။ က်မဟာ က်မေမြးရပ္ေျမနဲ႕မိုင္ေပါင္းေသာင္းခ်ီေ၀းတဲ့ေနရာမွာရပ္ရင္း လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀ ေလာက္က အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားဘယ္၍ဘယ္မ်ွဟာ ႏိုင္ငံကိုခ်စ္တဲ့စိတ္နဲ႕ တိုက္ပြဲ၀င္ ခဲ့ၾကတယ္။ ဘယ္၍ဘယ္မ်ွေသဆံုးၿပီး ဘယ္ေလာက္ဒါဏ္ရာရတယ္။ ဘယ္တပ္ေတြက ဘယ္အရပ္က ဘယ္လိုစစ္ခ်ီလာၿပီး တဖက္တပ္ကဘယ္လမ္းေၾကာင္းက ဘယ္လိုဆုတ္ခြာတယ္ဆိုတာကို ဦးေႏွာက္နဲ႕ ေရာႏွလံုးသားနဲ႕ပါမွတ္သားေနရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်မရဲ႕မိခင္ေျမအတြင္း က်မတို႕ရဲ႕ေသြးသားေတြ ေသေၾကပ်က္စီးရတဲ့ေနရာကိုက်မသြားဖို႔အခြင့္မသာခဲ့ပါဘူး။ ဘယ္ႏွစ္ခုႏွစ္ကစလို႔လူဘယ္ႏွေယာက္ ေသဆံုးခဲ့ရၿပီး ဒုကၡိတဘ၀ေရာက္ရတဲ့ အရည္အတြက္ဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ က်မတို႔မသိႏိုင္တာကိုေတြးရင္း ဘာကိုမွန္းမသိေဒါသထြက္ခံရခက္ေနခဲ့မိပါတယ္။
ဂက္တီစဘာ့ဂ္ရဲ႕တိုက္ပြဲအပါအ၀င္ အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္ဟာ လူေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕အသက္နဲ႕ ရင္းၿပီးလူသားအခ်င္းခ်င္းကၽြန္ျပဳတဲ့စံနစ္ကိုအဆံုးသတ္ေစခဲ့ပါတယ္။ အတိတ္ရဲ႕ဆံုးရံႈးမႈေတြကိုၾကည့္ၿပီး ျပန္လည္တည္ေထာင္ထိမ္းသိမ္းမႈေတြနဲ႕အနာဂါတ္ခရီးကိုဆက္ဖို႔ အားယူတဲ့ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ အရင္းအႏွီး ႀကီးႀကီးေပးခဲ့ရသေလာက္ သမိုင္း၀င္တန္ဖိုးတစ္ခုပိုင္ဆိုင္ခဲ့ရတဲ့ေျမပါ။ သမိုင္း၀င္ေျမကိုတန္ဖိုးထားထိမ္း သိမ္းျခင္းအားျဖင့္ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြအတြက္သမိုင္းကိုမ်က္ေျခမျပတ္တန္ဖိုးထား တတ္ေစတဲ့ရလာဘ္ကို လည္းေပးေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အျပင္ႏွစ္စဥ္သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ဧည့္သည္ေတြကိုလာေရာက္ေလ့လာလည္ပတ္ ဖို႔ုဆြဲေဆာင္ရာေျမအျဖစ္နဲ႔လည္းမ်က္ျမင္တန္ဖိုးကိုရေစပါတယ္။
က်မတို႔ႏိုင္ငံထဲမွာေတာ့ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာရင္းေနရဆဲပါ။ ဒါေပမယ့္ အဆံုးသတ္သင့္တဲ့ ဘယ္လိုစံနစ္၊ လုပ္ရပ္တစ္ခုခုကိုမွအဆံုးမသတ္ႏိုင္ေသးပါဘူး။ က်ဆံုးမႈ ( Fall )ေတြကို ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ဖို႔( Recover)ေနေနသာသာ က်ဆံုးမႈေတြဟာဘယ္အတိုင္းအတာထိရွိေနသလဲဆိုတာ ကိုေတာင္ အတိအက်တြက္ခ်က္သတ္မွတ္ဖို႔ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ေသးတဲ့ေနရာေတြရွိေနေသးသ၍ ကမ ၻာ ၾကီးကိုအလံုးစံုေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈေတြနဲ႕ျပန္လည္ထူေထာင္ဖို႔ဆိုတဲ့ က်မတို႕ရဲ႕အိပ္မက္ဟာ အိပ္မက္အျဖစ္ ပဲရွိေနဦးမယ္ထင္ပါရဲ႕။
ခက္မာ
ဧၿပီ ၅ရက္၊ ၂၀၁၁
|
